Opieka domowa nad osobą starszą to oprócz niewątpliwego źródła satysfakcji także źródło codziennego stresu, który w formie przewlekłej ma niezwykle negatywny wpływ na zdrowie i życie opiekunki. Dlatego bardzo ważne jest zadbanie o odpowiedni work-life balance i higienę psychiczną. Dowiedz się jakich objawów nie powinnaś bagatelizować i jak sobie poradzić ze stresem w pracy opiekuna osób starszych? Mamy nadzieję, że nasze wskazówki pomogą Ci wypracować własny system, dzięki któremu stres nie przejmie kontroli nad Twoją pracą i życiem.
Stres w pracy opiekuna seniora – skąd się bierze?
Rozliczne badania nad tematem stresu w pracy jasno wskazują, że dotyczy on w głównej mierze osób, które wykonują zawody, których podstawą jest nieustanny kontakt z ludźmi, emocjonalne zaangażowanie w wykonywane obowiązki oraz wysoki poziom odpowiedzialności za drugiego człowieka. Nie pomaga również nieprzewidywalność codziennych sytuacji i brak kontroli nad wieloma aspektami wykonywanej pracy. Nietrudno się domyślić, że w kontekście tych informacji na największe zagrożenie stresem narażeni będą więc pracownicy pracujący w usługach oraz szeroko pojętej branży pomocowej. Nadto praca opiekunki w Niemczech obciążona jest ciągłym stykaniem się z chorobami i tematem przemijania co również nie pozostaje bez wpływu na dobrostan opiekuna.
Z wysokim wynagrodzeniem i uczciwie: droga do idealnej pracy w opiece poprzez ennie.
CO WPŁYWA NA POZIOM STRESU W PRACY OPIEKUNA OSÓB STARSZYCH?
Opiekun domowy przebywa ze swoim podopiecznym praktycznie przez całą dobę i zajmuje się w tym czasie wszystkim, co niezbędne, aby zapewnić seniorowi komfortową jesień życia. Przyjrzyjmy się jednak szczegółowo poszczególnym grupom zajęć i sytuacji, które w długiej perspektywie mogą przyczyniać się do stresu w pracy opiekuna osób starszych nazywanego także „zespołem stresu opiekuna”.
1. Zadania związane z prowadzeniem domu tj. gotowanie czy sprzątanie i bezpośrednią pomocą seniorowi tj. podnoszenie, ubieranie, toaleta, karmienie itp. występujące w dużym natężeniu są nie tylko męczące, wiążą się również z dużym poczuciem odpowiedzialności, co w konsekwencji może powodować stres i wypalenie opiekuna.
2. Jeśli kontakt z osobą starszą z racji jej stanu zdrowia czy bariery językowej jest utrudniony lub nierzadko niemożliwy opiekunka każdego dnia poddawana jest ogromnemu stresowi. Nie pomaga także negatywne nastawienie seniora do opiekuna, które również się zdarza.
3. Obserwowanie cierpienia i często nieustającego bólu podopiecznego obciąża opiekunkę psychicznie. Do tego dochodzi jeszcze codzienna świadomość, że od naszych kompetencji i uważności zależy zdrowie, a nawet życie seniora co także nie pozostaje bez wpływu na poziom stresu opiekuna.
4. Opiekunka, która podejmuje pracę w Niemczech, pozostaje na emigracji, która wiąże się tęsknotą za domem, bliskimi i znajomymi. Całość potęguje poczucie obcości oraz strach przed nieznanym krajem, osobami i obyczajami. W sytuacji, gdy opiekunka w miejscu swojego zatrudnienia zna jedynie rodzinę seniora oraz jego samego często pracuje ponad swoje możliwości, co w konsekwencji powoduje stres i odbija się na jej zdrowiu i dobrym samopoczuciu.
OBJAWY STRESU W PRACY OPIEKUNA OSÓB STARSZYCH
Zespół stresu opiekuna, czyli stres w pracy opiekuna osób starszych to jednostka chorobowa dotykająca osoby przeciążone i przemęczone pracą w opiece zarówno zinstytucjonalizowanej, jak i prywatnej. Do najczęstszych objawów tego schorzenia zaliczamy:
- ciągłe poczucie samotności,
- przedłużające się uczucie beznadziejności własnego życia,
- uczucie bezsilności i braku sprawczości,
- nieustanne poczucie winy i obwinianie się niemal za wszystko,
- apatię i zniechęcenie,
- ponadprzeciętną nerwowość w kontaktach z podopiecznym,
- narastającą irytację,
- frustracje z byle powodu.
Zignorowanie powyższych objawów (lub grup objawów) może w konsekwencji prowadzić do wypalenia zawodowego lub nawet depresji, która stanowi realne zagrożenie zarówno na opiekunki, jak i podopiecznych, którymi się zajmuje. Jak więc widzisz, sprawa jest niezwykle poważna i nie można udawać, że nic się nie dzieje, gdy realnie się dzieje. Na tym etapie opiekun jest w stanie pomóc sobie sam, zmieniając swoje nawyki i podejście do wykonywanych zadań.
Stres w pracy opiekuna osób starszych – zmień swoje podejście i działanie
Jak zmienić sposób myślenia w pracy opiekuna osoby starszej?
- Uświadom sobie, że każdy – nawet Ty – masz określoną wytrzymałość.
- Każdy – nawet Ty – popełnia błędy, pomimo że się starasz.
- Nie wszystko w Twojej pracy da się przewidzieć i nie wszystko zależy od Ciebie – im prędzej się z tym pogodzisz tym korzystniej dla Ciebie.
- Twój podopieczny jest w takim wieku, że jego schorzenia będą się pogłębiać, czy tego chcesz, czy nie.
- Każdy – nawet Ty – czasem czuje negatywne uczucia, ważne jest jednak aby nie mylić ich z agresją.
- Zarówno potrzeby podopiecznego, jak i Twoje są ważne.
- Masz prawo do własnego życia, jednak staraj się egzekwować je spokojem, a nie postawą roszczeniową.
Jak zmienić sposób działania w pracy opiekuna seniora?
- Zauważ, co powoduje Twój stres, co najbardziej Cię denerwuje? Mogą to być zarówno problemy w komunikacji z podopiecznym, jak i jego zachowanie czy Twoja tęsknota za domem. Otwarcie i uczciwie przyznaj się przez sobą, co powoduje Twój stres i codzienne napięcie?
- Gdy już to ustalisz, zastanów się, czy to, co Cię frustruje, możesz w jakikolwiek sposób zmienić czy kompletnie nie masz na to wpływu?
- To, co zmienić możesz – zmień, to co jest poza Twoim zasięgiem, musisz – dla własnego zdrowia – zaakceptować.
- Wyciągnij z tej analizy naukę na przyszłość. Dzięki temu będziesz mogła reagować zawczasu, poszukać wsparcia i nie dopuszczać do eskalacji stresu w Twojej pracy a co za tym idzie również w życiu.
Wypalenie zawodowe u opiekuna
Syndrom wypalenia zawodowego u opiekuna seniora to niejako „kolejny stopień wtajemniczenia” następujący po tym, jak zignorował on niepokojące objawy wskazujące na przewlekły stres w pracy opiekuna osób starszych i przekształciły się one w formę przewlekłą.
Wypalenie u opiekunek osób starszych przebiega etapami:
- Etap 1: Opiekunka czuje się emocjonalnie wyczerpana, ponieważ nałożone na nią obowiązki realnie przekraczają jej możliwości, w efekcie jest ona rozdrażniona i reaguje nieadekwatnie do okoliczności. Może się również zdarzyć, że opiekun traci kontrolę nad swoimi emocjami, co powoduje niespodziewane wybuchy złości, a nawet agresji w stosunku do innych (nierzadko przypadkowych) osób i samego podopiecznego.
- Etap 2: Opiekunka traci zaangażowanie w wykonywaniu codziennych obowiązków. Zaczyna traktować seniora z obojętnością, odzywa się do niego nieprzyjemnie, sarkastycznie i bez szacunku.
- Etap 3: Opiekunka całkowicie traci satysfakcję z wykonywanych obowiązków zawodowych. Ma poczucie, że nie nadaje się do swojej pracy, nic nie umie i w ogóle znajduje się w niewłaściwym miejscu. Takie przekonanie w konsekwencji prowadzi do braku staranności wykonywanej pracy, co stanowi już realne zagrożenie dla zdrowia i życia podopiecznego.
Wypalenie zawodowe opiekunów osób starszych wymaga co najmniej konsultacji z psychologiem a najlepiej uczestnictwa w jakiejś formie terapii grupowej czy grupie wsparcia. Na tym etapie objawy same nie przejdą, ponieważ ich charakter jest trwały. Dlatego też, jeśli zauważasz u siebie powyższe symptomy, nie czekaj, porzuć wstyd i poproś o pomoc.
Depresja u opiekuna
Choć wydawać by się mogło, że depresja u opiekuna osoby starszej objawiać się będzie głównie długotrwałym obniżeniem nastroju to nie do końca prawda. Dlaczego? Ponieważ depresja jest schorzeniem na tyle poważnym i złożonym, że obejmuje zarówno stan emocjonalny, jak i inne obszary życia chorego. Dlatego konieczna jest wnikliwa obserwacja siebie, aby z wyprzedzeniem wyłapać niepokojące objawy stresu w pracy opiekuna osób starszych i podjąć profesjonalne leczenie farmakologiczne i terapeutyczne, które w przypadku depresji jest koniecznością. Nie łudź się więc, że to samo minie, ponieważ na tym etapie już naprawdę nie minie, a może być jedynie gorzej.
Jak rozpoznać depresję u opiekuna osoby starszej?
Objawy psychiczne u opiekuna w depresji:
- nieustający smutek i problem z podejmowaniem jakichkolwiek decyzji – w tym również tych dotyczących życia codziennego,
- przygnębienie i brak satysfakcji z czegokolwiek,
- poczucie beznadziejności siebie i swojego życia,
- bezradność w stosunku do codziennych wyzwań,
- zniechęcenie i narastające poczucie pustki,
- wycofanie z życia i rezygnacja z aktywności, które wcześniej sprawiały opiekunowi radość,
- negatywne ocenianie siebie, innych, swojego życia i perspektyw na przyszłość.
Objawy fizyczne u opiekuna w depresji:
- nieustające zmęczenie,
- narastająca senność lub wręcz przeciwnie bezsenność ciągnąca się miesiącami,
- osłabienie organizmu,
- bóle głowy, mięśni i całego ciała,
- duszności, kołatanie serca oraz uczucie braku tchu,
- brak apetytu lub wręcz przeciwnie nadmierny apetyt,
- biegunki, zaparcia, nawracające bóle brzucha i jelit.
Zmiany w zachowaniu opiekuna w depresji:
- unikanie kontaktów z ludźmi – w tym również z bliskimi,
- utrata zainteresowania światem zewnętrznym,
- ukrywanie się przed światem w czterech ścianach domu lub mieszkania podopiecznego,
- spowolnione ruchy, monotonne wypowiedzi, unikanie kontaktu wzrokowego z rozmówcami.
Jak radzić sobie ze stresem w pracy opiekuna osób starszych?
Praca w opiece może powodować różnorodne sytuacje, których konsekwencją jest stres w pracy opiekuna osób starszych. Co do tego nie ma najmniejszych nawet wątpliwości. Twoim zadaniem jest rozpoznać nieprawidłowości na tyle szybko na ile to możliwe, aby wdrożyć odpowiednie sposoby radzenia sobie ze stresem i jego konsekwencjami nim rozwiną się na dobre i skutecznie uprzykrzą życie zarówno Tobie, jak i Twojemu podopiecznemu. No dobrze, ale jak to zrobić? Jak radzić sobie ze stresem?
1. Poznaj wroga – dowiedz się jak najwięcej na temat objawów stresu oraz jego konsekwencji, oswojona bestia jest wszak mniej straszna.
2. Wypróbuj medytację, jogę nidrę lub ćwiczenia oddechowe.
3. Jedz zdrowo i odpowiednio się nawadniaj – postaw ma warzywa, owoce, chude mięso.
4. Ruszaj się – aktywność fizyczna jest jednym z najlepszych sposobów radzenia sobie z sytuacjami stresowymi.
5. Wysypiaj się.
6. Zadbaj o zdrowy work-life balance.
7. Każdego dnia znajdź chwilę tylko dla siebie.
8. Pielęgnuj o pozytywne relacje z bliskimi osobami.
9. Trenuj pozytywne nastawienie bez względu na okoliczności – szukaj dobrych stron w każdej sytuacji, jaka Cię spotyka.
Mamy nadzieję, że nasze wskazówki pozwolą Ci zminimalizować stres towarzyszący Ci w pracy opiekuna seniora, dzięki czemu każdego dnia będziesz cieszyć się pełnią życia i mieć satysfakcję z wykonywania swoich obowiązków zawodowych. Tego Ci życzymy!
