Opiekun osób starszych pracujący w Niemczech w swojej codziennej pracy ma bardzo często do czynienia z chorobą. Jednak w kontekście schorzeń myślimy głównie o podopiecznych a znacznie rzadziej o samych opiekunach. Tymczasem specyfika pracy sprawia, że zawód ten obciążony jest dość dużym ryzykiem wystąpienia zarówno wypalenia, jak i depresji. Te choroby u opiekunów można i należy leczyć. Dlatego warto zawczasu wiedzieć, na jakie symptomy zwrócić uwagę i jakich sygnałów nie przegapić, by w porę podjąć środki zaradcze?
Syndrom wypalenia u opiekuna seniora
Praca opiekuna seniora to wymagające, absorbujące i czasochłonne zajęcie, które oprócz niesamowitej satysfakcji związanej z tym, że zmieniamy życie podopiecznego na lepsze, czasem powoduje apatię i obniżenie nastroju. Najczęściej jednak nie trwają one długo i same mijają. Jeśli jednak nie mijają, warto przyjrzeć im się bliżej. Może się bowiem okazać, że mamy do czynienia z poważniejszą sytuacją wymagającą pomocy. Opiekunowie osób starszych pracujący poza granicami kraju często odczuwają wypalenie. Nie jest to jednak gorszy moment czy kryzys, który szybko mija, ale proces spowodowany przeciążeniem opieką. I jak na proces przystało, możemy w nim wyróżnić kilka następujących po sobie elementów:
- Emocjonalne wyczerpanie — poczucie, że obowiązki zawodowe związane z opieką nad seniorem przekraczają możliwości opiekuna, co w konsekwencji prowadzi do rozdrażnienia, nieadekwatnych reakcji, braku kontroli nad emocjami.
- Utrata zaangażowanie – opiekun czuje, jakby nie był sobą, staje się obojętny a nierzadko również sarkastyczny wobec podopiecznego.
- Utrata satysfakcji z pracy opiekuńczej – poczucie, że i tak nic nie umiem i się do tego nie nadaje, więc nie ma sensu się starać.
Syndrom wypalenia u opiekuna nie wymaga leczenia farmakologicznego, jednak wymaga pomocy z zewnątrz w postaci uczestnictwa w grupie wsparcia lub konsultacji psychologicznych. Nie ma co się łudzić, że ten stan sam przejdzie, ponieważ wypalenie charakteryzuje się tym, iż jest trwałe. Dlatego warto porzucić obiekcje oraz wstyd i poprosić o pomoc, zanim ten stan zmieni się w jednostkę chorobową wymagającą leczenia np. depresję.
Depresja u opiekuna osoby starszej – jak ją rozpoznać?
Choć depresja kojarzy się zwykle głównie z obniżeniem nastroju, warto wiedzieć, że jej objawy obejmują nie tylko emocje, ale także inne obszary życia opiekuna. Chory opiekun oprócz smutku negatywnie postrzega świat wokół siebie, a przyszłość widzi wyłącznie w czarnych kolorach. Nie trzeba dodawać, że depresja prędzej czy później odbija się zarówno na pracy z podopiecznym, jak i na życiu prywatnym i rodzinnym opiekuna. Dlatego tak ważne jest, aby obserwować siebie. Tylko w ten sposób będziemy w stanie w porę zareagować i poszukać pomocy.
3 Rodzaje objawów depresji
- Psychiczne objawy depresji
- ciągły lub przedłużający się smutek, przygnębienie, poczucie beznadziei, bezradność, zniechęcenie, pustka, rezygnacja z zainteresowań, niewielka lub żadna satysfakcja z życia codziennego i sukcesów, negatywna ocena siebie, świata oraz bliższej i dalszej przyszłości, problemy z podejmowaniem nawet najprostszych decyzji, problemy z koncentracją uwagi.
- Fizyczne objawy depresji
- ciągłe zmęczenie, nadmierna senność lub wręcz przeciwnie bezsenność, nawracające bóle głowy, osłabienie organizmu, kołatanie serca, brak tchu, duszność, suchość w ustach, bóle w ciele niewiadomego pochodzenia, brak apetytu lub zwiększony apetyt, zaparcia i biegunki.
- Zmiany w zachowaniu wskutek depresji
- izolacja, wycofanie, brak kontaktu z bliskimi, brak zainteresowania światem zewnętrznym, spowolnione ruchy oraz monotonny ton wypowiedzi, brak kontaktu wzrokowego z rozmówcą.
Jak przebiega depresja u opiekuna osoby starszej?
Depresja u opiekuna osoby starszej przebiega w specyficzny sposób, dlatego łatwo jest przeoczyć pierwsze symptomy świadczące o tym, że kolokwialnie mówiąc „coś się dzieje”. Mając świadomość tego, jak może wyglądać rozwój tej podstępnej choroby można łatwiej zauważyć niepokojące objawy i w odpowiednim momencie dać sobie pomóc. To ważne, ponieważ depresja to choroba taka sama jak zapalenie płuc czy nowotwór i w związku z tym powinna być odpowiednio leczona przez specjalistę.
3 etapy depresji u opiekuna seniora
- Pierwszy etap depresji u opiekuna seniora
Na tym etapie opiekun normalnie pracuje i wywiązuje się ze swoich obowiązków a wstępnych objawów związanych ze stanem emocjonalnym i reakcjami organizmu najczęściej nie przypisuje depresji, tylko przemęczeniu lub przepracowaniu. Pierwsze objawy depresji obejmują między innymi: brak odczuwania przyjemności (nawet z rzeczy, które wcześniej go cieszyły), nadmierna drażliwość i poirytowanie, brak apetytu lub przeciwnie objadanie się, problemy ze snem, brak energii i nieustające zmęczenie.
- Drugi etap depresji u opiekuna osoby starszej
Również na tym etapie opiekun może być nieświadomy zagrożenia depresją, jednak zmiany w jego zachowaniu i myśleniu zaczyna zauważać jego najbliższe otoczenie np. podopieczny i jego rodzina. Opiekun jest bowiem przygnębiony, smutny, często bezradny i odczuwa beznadzieję. Zaczyna również negatywnie myśleć zarówno o sobie, jak i o swojej sytuacji zawodowej, osobistej i rodzinnej. Traci także zainteresowanie aktywnościami zewnętrznymi, najchętniej zaszywa się w domu razem z seniorem. - Trzeci etap depresji u opiekunki pracującej za granicą
Na tym etapie otoczenie widzi wyraźnie zmiany w zachowaniu opiekuna: jego wycofanie, dystans, obojętność a nierzadko również wrogość w stosunku do podopiecznego. Opiekun ma ponadto problemy z panowaniem nad swoimi emocjami niezależnie czy dotyczą one smutku, czy zdenerwowania. Negatywnie postrzega już nie tylko siebie i swoje życie, ale resztę świata a co za tym idzie, również seniora, którym się opiekuje. Na tym etapie opiekun zauważa już objawy, jakie wysyła mu ciało objawiające się znacznym osłabieniem i wyczerpaniem fizycznym, niezidentyfikowanymi bólami w całym ciele oraz ogólnym pogorszeniem zdrowia.
Dlaczego opiekunowie rzadko szukają pomocy w depresji?
Opiekunowie pracujący w Niemczech rzadko szukają pomocy specjalistów. Dzieje się tak dlatego, że najczęściej uważają, że towarzyszące im objawy wcale nie są depresją i same przejdą w odpowiednim czasie (gdy się wyśpią, gdy odpoczną, gdy wrócą do swojej rodziny). Są również opiekunowie, który wychodzą z (błędnego) założenia, że na depresję choruje każda osoba pracująca w tym zawodzie, więc nie ma się czym przejmować. Istnieje również grupa opiekunów, którzy podchodzą do wykonywania swoich obowiązków z takim oddaniem, że zapominają o swoich potrzebach. Nie brakuje również osób, które traktują przyznanie się do depresji jako porażkę w zawodzie opiekuna i dlatego wypierają jej objawy tak długo, jak to tylko jest możliwe, doprowadzając się tym samym to krytycznego stanu.
Z wysokim wynagrodzeniem i uczciwie: droga do idealnej pracy w opiece poprzez ennie.
Depresja i wypalenie u opiekuna seniora – kto może Ci pomóc?
Kto może Ci pomóc w procesie zdrowienia?
- Lekarz psychiatra – leczenie u niego jest konieczne w przypadku depresji, która wymaga przyjmowania odpowiednich leków antydepresyjnych.
- Psycholog – prowadzone przez niego konsultacje oraz terapia stanowią realne wsparcie zarówno w przypadku wypalenia, jak i depresji.
- Grupy wsparcie dla opiekunów osób starszych – nikt nie zrozumie Cię lepiej niż osoby, które przechodziły lub aktualnie przechodzą przez to samo co Ty. Wartością dodaną uczestnictwa w takich grupach są nowe znajomości i przyjaźnie.
- Rodzina i przyjaciele – czasem szczera rozmowa przez komunikator internetowy, podczas której otwarcie powiesz o swoich problemach, może zdziałać cuda, dlatego nie obawiaj się jej.
- Znajomi – rozmowy z nimi pozwolą Ci przypomnieć sobie, że nadal istnieje świat poza Twoją pracą a dzięki ich radościom i smutkom uświadomisz sobie, że wcale tak bardzo się nie różnicie. Pamiętaj jednak, że rodzina i znajomi nie zastąpią fachowej pomocy.
- Ty sam – zadbaj o siebie bardziej, przypomnij sobie, że tak naprawdę masz pod opieką dwie osoby – swojego podopiecznego i siebie. Tylko zdrowy fizycznie i psychicznie będziesz mógł właściwie zadbać o seniora. Postaraj się o tym nie zapominać.
Powiedzmy jasno i dobitnie: depresja i wypalenie u opiekuna osoby starszej nie miną same. W obu przypadkach konieczna jest fachowa pomoc pochodząca z zewnątrz. Dlatego, jeśli zauważasz u siebie symptomy wypalenia lub depresji skontaktuj się z odpowiednim fachowcem i daj sobie szansę na pełne wyzdrowienie.
